Czym jest fake news? Wyjaśniamy, jakie zagrożenie ze sobą niosą
Autor Michalina Kobla - 12 Sierpnia 2019
Czym jest fake news? Zalewające sieć nieprawdziwe informacje coraz częściej stają się przedmiotem badań naukowych oraz tematem publicznej debaty. Wskazujemy więc, jakie podstawowe zagrożenie niesie ze sobą dezinformacja na masową skalę.
Czym jest fake news? Według definicji PWN terminem tym określamy "nieprawdziwe, fałszywe wiadomości, najczęściej rozpowszechniane przez tabloidy w celu wywołania sensacji, bądź zniesławienia kogoś (najczęściej polityka)". Warto zaznaczyć, że "fake news" został nawet zgłoszony do plebiscytu na Młodzieżowe słowo roku 2017, w którym zwyciężyło wówczas jednak "XD".
Czym jest fake news? To zjawisko bardziej niezpiezpieczne, niż mogłoby się wydawać
Jako że podana definicja łączy fake newsy przede wszystkim z działaniem mediów, wielu z nas może ją traktować z pewnym rodzajem pobłażania. Kiedy jednak dowiemy się, że dezinformacja jest przez wielu naukowców traktowana jako jedno z narzędzi wojny hybrydowej, prowadzonej właśnie na płaszczyźnie informacyjnej, ale także chociażby historycznej, sprawa nabiera wyjątkowo groźnego wymiaru. O fake newsach mówi się przede wszystkim w kontekście fałszywych informacji, które są rozpowszechniane głównie w internecie, z dużym nasileniem na portalach społecznościowych.
Specjaliści zaznaczają, że istotnym aspektem badania przykładów dezinformacji jest kwestia zamiarów twórcy. Niektórzy bowiem udostępniają na przykład satyryczne, prześmiewcze obrazki, które są jednak stosownie opisane lub łatwe do zweryfikowania. O największym problemie mówimy w przypadku celowego rozpowszechniania nieprawdziwych doniesień przez media, polityków, osoby publiczne, czy po prostu internautów, którzy chcą w ten sposób osiągnąć konkretną korzyść, nie zważając na to, że wprowadzają innych w ogromny często błąd.
Warto zaznaczyć, iż fake newsy są przede wszystkim domeną XXI wieku. Pomógł im bez wątpienia rozwój internetu, portali społecznościowych oraz e-mediów, spośród których spora część osiąga zyski właśnie poprzez rozpowszechnianie informacji zmanipulowanych lub bez żadnego pokrycia w rzeczywistości. Czasami zdarza się też, że to państwo korzysta z mediów internetowych, aby rozsiewać konkretne fake newsy. Tak stało się między innymi w Rosji po zastrzeleniu samolotu Malaysia Airlines, czy też po aneksji Krymu. Wówczas nieprawdziwe treści rozpowszechniać miały państwowe przedsiębiorstwa z branży, takie jak Sputnik i RT.
O internetowych manipulacjach mówi się też między innymi w kontekście kampanii wyborczej w Stanach Zjednoczonych, gdy o prezydenturę zabiegali Hillary Clinton oraz Donald Trump. Wpływ dezinformacji, ale także bardzo nieetycznego korzystania z danych użytkowników Facebooka przez Cambridge Analytica na ostateczny wynik elekcji są jednak wciąż sprawdzane i badane.
O przykładzie interesującego, ale mogącego wywołać niemałą panikę fake newsa czytamy w pracy "Fake news - niebezpieczeństwo w mediach", autorstwa dr inż. Marty Woźniak-Zapór:
"Rozpowszechnianie fałszywych informacji zazwyczaj ma cel - jest nim wywołanie zamierzonych reakcji, postaw czy zachowań. Przykładem fake newsa jest informacja rozpowszechniana w Indiach, związana z wprowadzeniem nowego banknotu. Rząd w Indiach postanowił wprowadzić banknot o nominale 2000 rupii i wycofać banknoty o nominałach 500 i 1000 rupii. W tym samym czasie rozpowszechniona została informacja, że nowe banknoty mają wbudowany czip, który jest połączony z satelitą i pozwala śledzić ludzi nawet 120 metrów pod ziemią. Informacja bardzo szybko się rozprzestrzeniała z wykorzystaniem aplikacji Whatsapp, popularnej w Indiach i mającej tam ok. 50 mln użytkowników."
Ostatecznie, fake newsy stanowią więc zagrożenie dla dobrego imienia każdego z nas, dla bezpieczeństwa poszczególnych firm i przedsiębiorstw, ale także - jak twierdzi obecnie coraz większa grupa specjalistów w dziedzinie stosunków międzynarodowych - dla siły demokracji oraz względnie stabilnej sytuacji politycznej zarówno w wymiarze krajowym, jak i światowym. Dezinformacja prowadzi do pogłębiania podziałów społecznych oraz głębszego ugruntowywania się stereotypów, a za nimi niechęci do konkretnych grup, nacji, mniejszości, wyznań, zwolenników innych partii lub środowisk.
Walkę z fake newsami uważamy za naszą największą misję i zadanie priorytetowe. Rozumiemy bowiem, że dezinformacja jest dużo bardziej niebezpieczna (nawet na poziomie jednostkowym), niż może się wydawać.
Następny artykuł