Manipulacja: co to takiego? Wyjaśniamy
Manipulacja - co to takiego? Chociaż na co dzień wielu z nas posługuje się tym terminem, często nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak rozbudowane mogą się okazać techniki manipulacji, używane także przez niektóre media. Pokrótce omówimy więc, na co warto zwracać uwagę, aby nie dać się oszukać.
Manipulacja - co to takiego? Zgodnie z definicją słownika PWN termin ten odnosi się do "wykorzystywania jakichś okoliczności, naginania lub przeinaczania faktów w celu udowodnienia swoich racji lub wpływania na cudze poglądy i zachowania". W skrócie mówimy więc o wywieraniu wpływu na innych w taki sposób, aby nieświadomie zrealizowali cel tego, kto nimi manipuluje. Niestety, manipulacji ulegać mogą także informacje oraz ich przekaz. To zjawisko łączone jest przede wszystkim z propagandą, a jego narzędziem coraz częściej stają się fake newsy.
Manipulacja: czym jest?
Manipulacja językowa, która osiągana jest poprzez odpowiednie modelowanie komunikatu, ma na celu przekazanie informacji w taki sposób, aby wpłynąć na odbiorcę zgodnie z naszym zamierzeniem. Najpopularniejszymi, najczęstszymi jej narzędziami są więc między innymi silnie wartościujące wyrazy, mające kształtować stosunek słuchacza lub czytelnika do danej kwestii, czy też bezpośrednie wskazywanie, że coś jest dobre, a coś złe. Czasami w manipulacji językowej celowo używa się także liczby mnogiej, aby zbudować kategorie "my - oni", wyznaczając pewien zakres spójności poglądów oraz poczucia wspólnoty między nadawcą i odbiorcą. Dodatkowo osoby manipulujące przekazem często przekazują różne wiadomości w sposób sugestywny lub oparty na omówieniu, używając przy tym wyrazów w zmienionym znaczeniu.
W manipulacjach medialnych sięga się też po konkretne techniki, mające albo przekonywać odbiorcę do pewnych racji, albo go w nich utwierdzać. Specjaliści wyliczają więc między innymi metodę opartą na wybiórczym podejściu do informacji, zaspokajaniu potrzeb czytelnika lub słuchacza (dociera do niego dyskurs, pod którym sam mógłby się podpisać), czy też po prostu manipulowaniu danymi tak, aby pasowały pod konkretną, postawioną uprzednio tezę.
Ostatecznie, manipulacja może więc objawiać się na naprawdę wielu poziomach przekazu medialnego - od wybrania konkretnej wiadomości, po używany przez nadawcę język, formę, sposób reklamy i przyciągania uwagi. Manipulacyjne mogą się okazywać także na przykład przesadzone, wyraźnie podkolorowane nagłówki, które w luźny sposób łączą się z samą treścią, jednak przyciągają odbiorcę swoją krzykliwością, kwiecistością, często elementem tajemnicy lub uderzeniem w pewne tabu. Aby uniknąć ulegania konkretnemu "manipulatorowi" w przestrzeni medialnej, warto więc sprawdzać odbierane informacje w kilku źródłach lub zaufanych publikacjach naukowych, tam także zwracając jednak uwagę na ewentualne pojawianie się najpopularniejszych narzędzi manipulacji.
